Σάββατο 4 Αυγούστου 2012

Φυλλικό οξύ


Το φυλλικό οξύ ανήκει στην οικογένεια των βιταμινών Β και πρέπει να καταναλώνεται καθημερινά. Η τρέχουσα αντιπαράθεση σχετικά με το αν πρέπει να ενισχυθούν βασικά τρόφιμα με φυλλικό οξύ, έχει οδηγήσει τους ερευνητές στη διερεύνηση άλλων στρατηγικών, με στόχο τη βελτίωση της κατάστασης των Ευρωπαίων ως προς την πρόσληψη φυλλικού οξέος. Το φυλλικό οξύ συμμετέχει σε αντιδράσεις μεταφοράς χημικών ομάδων που περιέχουν ένα άτομο άνθρακα. Οι πιο σημαντικές αντιδράσεις είναι η σύνθεση του δακτυλίου των πουρινών (αδενίνη, γουανίνη) και η μετατροπή της μονοφωσφορικής δεοξυουριδίνης (dUMP) σε μονοφωσφορική δεοξυθυμιδίνη (dTMP). 

Η αντίδραση αυτή είναι απαραίτητη για το σχηματισμό της θυμίνης. Επομένως, το φυλλικό οξύ είναι απαραίτητο κατά τη διαδικασία αντιγραφής του DNA, καθώς συμμετέχει στη σύνθεση των αζωτούχων βάσεων. Για το λόγο αυτό οι ιστοί που αναπαράγονται ταχέως έχουν αυξημένη ανάγκη σε φυλλικό οξύ, όπως.για παράδειγμα, ο μυελός των οστών, κατά τη διαδικασία της ερυθροποίησης. Στην κύηση οι ανάγκες για φυλλικό οξύ αυξάνουν σημαντικά. Το φυλλικό οξύ απαιτείται στη σύνθεση, τη διόρθωση και τη λειτουργία του DNA και του RNA, τις βασικές δομικές μονάδες της ζωής. Κατά συνέπεια, το φυλλικό οξύ απαιτείται για την παραγωγή και τη συντήρηση των νέων κυττάρων και είναι ιδιαίτερα σημαντικό κατά τη διάρκεια περιόδων ταχείας ανάπτυξης, όπως η βρεφική ηλικία και η εγκυμοσύνη. Τόσο οι ενήλικες όσο και τα παιδιά χρειάζονται φυλλικό οξύ για να δημιουργήσουν φυσιολογικά ερυθρά αιμοσφαίρια και για να αποτρέψουν την αναιμία . 

Η οριακή ανεπάρκεια φυλλικού οξέος συνδέεται επίσης με υψηλά επίπεδα του αμινοξέος ομοκυστεΐνη στο αίμα, που φαίνεται να αποτελεί παράγοντα κινδύνου για καρδιακές παθήσεις και εγκεφαλικό. Δεδομένου ότι το φυλλικό οξύ βοηθά να αποτραπούν βλάβες στο DNA, υπάρχουν κάποια στοιχεία που δείχνουν ότι μπορεί να προλάβει ορισμένες μορφές καρκίνου, ιδιαίτερα τον καρκίνου του παχέος εντέρου. Για την απόκτηση της ενζυμικής του δράσης, το φυλλικό οξύ ανάγεται αρχικά σε διυδροφυλλικό οξύ (FH2), με το ένζυμο αναγωγάση του φυλλικού οξέος, και στη συνέχεια σε τετραϋδροφυλλικό οξύ (FH4), με το ένζυμο αναγωγάση του διυδροφυλλικού οξέος.

Το άτομο του άνθρακα μεταφέρεται από το τετραϋδροφυλλικό οξύ είτε με τη μορφή μεθυλενομάδας (-CH2-), είτε με τη μορφή μεθυλομάδας (-CH3), είτε με τη μορφή φορμυλομάδας (-CHO), είτε με τη μορφή φορμιμινο-ομάδας (-CH=NH).

Η συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη ανέρχεται σε 0.4 mg. Στην κύηση πρέπει να λαμβάνονται 0.6 mg ημερησίως, ενώ κατά τη γαλουχία πρέπει να λαμβάνονται 0.5 mg ημερησίως. Το φυλλικό οξύ περιέχεται σε μεγάλες ποσότητες στα πράσινα λαχανικά και σε πολλά φρούτα
Η έλλειψη φυλλικού οξέος μπορεί να διαταράξει τη διαδικασία της ερυθροποίησης και να οδηγήσει στην εκδήλωση μεγαλοβλαστικής αναιμίας. Η ίδια εικόνα παρατηρείται και σε έλλειψη της βιταμίνης Β12. Όταν διαπιστωθεί μεγαλοβλαστική αναιμία, πρέπει κατά τη θεραπεία να συγχορηγηθεί βιταμίνη Β12 και φυλλικό οξύ, διότι οι δύο καταστάσεις έλλειψης μπορεί να συνυπάρχουν. Διαφορετικά, ενδέχεται να παρουσιαστεί επιδείνωση των νευρολογικών διαταραχών, που οφείλονται στην έλλειψη της βιταμίνης Β12.

Τροφές πλούσιες σε φύλλιό οξύ είναι πράσινα φυλλώδη λαχανικά π.χ μπρόκολο, μαρούλι, κραμπί, λαχανάκια Βρυξελλών, σπανάκι, αβοκάντο, όσπρια. Επίσης στο συκώτι, τα νεφρά, το γάλα, το γιαούρτι, το ρύζι, τα όσπρια, τα καρότα και τα ροδάκινα.

Η έλλειψη του φυλλικού οξέος κατά τη διάρκεια της κύησης μπορεί να οδηγήσει σε συγγενείς ανωμαλίες, προωρότητα και χαμηλό βάρος του νεογνού. Στην παιδική ηλικία η έλλειψη φυλλικού οξέος μπορεί να εκδηλωθεί ως διαταραχή στην ανάπτυξη. Ο αλκοολισμός, αλλά και ορισμένα φάρμακα, όπως τα αντιεπιληπτικά φαινυτοΐνη και πριμιδόνη, μπορεί να αυξήσουν τις ανάγκες σε φυλλικό οξύ.

Στο φυλλικό οξύ έχει αποδοθεί, επίσης, προστατευτική δράση στην ανάπτυξη κακοήθων νεοπλασιών, επειδή η δράση του σχετίζεται και με τους μηχανισμούς επιδιόρθωσης του DNA. Παράλληλα, πιθανόν να να ασκεί προστατευτική δράση απέναντι στη στεφανιαία νόσο, ελαττώνοντας τη συγκέντρωση της ομοκυστεΐνης, μετατρέποντάς την σε μεθειονίνη.

Πολλά μικρόβια, αλλά όχι ο ανθρώπινος οργανισμός, έχουν την ικανότητα να συνθέτουν φυλλικό οξύ, χρησιμοποιώντας ως δομικό συστατικό το παρα-αμινο-βενζοϊκό οξύ, με τη βοήθεια του ενζύμου διυδροπτεροϊκή συνθετάση. Οι σουλφοναμίδες, επειδή παρουσιάζουν χημική ομοιότητα με το παρα-αμινο-βενζοϊκό οξύ, αναστέλλουν τη διυδροπτεροϊκή συνθετάση των μικροβίων και χρησιμοποιούνται ως αντιβιοτικά. Εξάλλου, η τριμεθοπρίμη και η πυριμεθαμίνη αναστέλλουν τη διυδροφυλλική αναγωγάση, περισσότερο στα μικρόβια και λιγότερο στον οργανισμό. Για το λόγο αυτό χρησιμοποιούνται επίσης ως αντιβιοτικά. Τέλος, η μεθοτρεξάτη (αμεθοπτερίνη) αναστέλλει τόσο την αναγωγάση του φυλλικού οξέος, όσο και τη διυδροφυλλική αναγωγάση. 

Η δράση της είναι εκσεσημασμένη σε ταχέως αναπαραγόμενους ιστούς και, για το λόγο αυτό, χρησιμοποιείται ως χημειοθεραπευτικό κατά του καρκίνου (για παράδειγμα στη λευχαιμία) ή για την καταστολή του ανοσοποιητικού συστήματος σε νοσήματα αυτοάνοσης αιτιολογίας. Το φολλινικό οξύ είναι ένα παράγωγο του φυλλικού οξέος, που μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως αντίδοτο, για τις φαρμακευτικές παρενέργειες της χορήγησης μεθοτρεξάτης.

Μια εναλλακτική στρατηγική είναι ο εμπλουτισμός των βασικών τροφίμων, όπως το αλεύρι, με φυλλικό οξύ. Με αυτόν τον τρόπο, όλες οι γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας, καθώς και όλοι όσοι βρίσκονται σε κίνδυνο για καρδιαγγειακές παθήσεις, θα λάμβαναν επαρκείς ποσότητες φυλλικού οξέος. Εντούτοις, αυτή η στρατηγική δεν έχει υιοθετηθεί στην Ευρώπη, κυρίως λόγω της ανησυχίας που επικρατεί ότι οι υψηλές δόσεις φυλλικού οξέος μπορεί να μην είναι ευεργετικές για όλο τον πληθυσμό. Ειδικά το φυλλικό οξύ μπορεί να συγκαλύψει τα συμπτώματα της αναιμίας που συνδέεται με ανεπάρκεια βιταμίνης B12 και τις προκύπτουσες αλλαγές στο νευρικό σύστημα, οι οποίες μπορεί να οδηγήσουν σε μόνιμη νευρική βλάβη. Τα συμπληρώματα φυλλικού οξέος δρουν επίσης παρεμποδιστικά σε ορισμένες θεραπείες για τον καρκίνο. 

Αυξάνοντας το φυλλικό οξύ των τροφίμων
 
Οι επιστήμονες εξετάζουν άλλους τρόπους να ενισχυθεί η πρόσληψη φυλλικού οξέος. Ένας τομέας ιδιαίτερου ενδιαφέροντος για την, χρηματοδοτούμενη από την ΕΕ, ομάδα Folate FuncHealth αφορά στην αύξηση της κατανάλωσης φυσικού φυλλικού οξέος από τα τρόφιμα. Στη συνέχεια παρατίθενται μερικά από τα ευρήματά τους: 

Το επίπεδο φυλλικού οξέος στα προϊόντα ζύμωσης, όπως το ψωμί, η μπύρα και το κρασί, μπορεί να αυξηθεί με την επιλογή στελεχών μαγιάς που είναι πλούσια σε φυλλικό οξύ
Άλλοι μικροοργανισμοί ζύμωσης, συμπεριλαμβανομένων των βακτηρίων γαλακτικού οξέος, συνθέτουν επίσης φυλλικό οξύ. Η σωστή επιλογή της αρχικής καλλιέργειας μπορεί να αυξήσει κατά 20 φορές την περιεκτικότητα σε φυλλικό οξύ γαλακτοκομικών προϊόντων ζύμωσης, όπως το τυρί και το γιαούρτι.

Η περιεκτικότητα σε φυλλικό οξύ των επεξεργασμένων τροφίμων, όπως οι σούπες και οι χυμοί φρούτων, μπορεί να αυξηθεί με την επιλογή ποικιλίας φρούτων και λαχανικών, που είναι καλές πηγές φυλλικού οξέος, και με τη χρήση ηπιότερων τεχνικών επεξεργασίας, που οδηγούν σε μικρότερες απώλειες φυλλικού οξέος. 

Το φυλλικό οξύ συγκεντρώνεται στο εξωτερικό μέρος των δημητριακών, οπότε η χρήση τεχνικών άλεσης των δημητριακών που διατηρούν το εξωτερικό τους μέρος μπορεί να αυξήσει την περιεκτικότητα του αλευριού σε φυλλικό οξύ. 

Και πάλι δεν είναι αρκετό!


Υπολογίζεται ότι η πρόοδος στις τεχνικές επεξεργασίας τροφίμων και η εκλεκτική επιλογή συστατικών πλούσιων σε φυλλικό οξύ θα μπορούσαν να διπλασιάσουν την τρέχουσα πρόσληψη μας σε φυλλικό οξύ, αλλά ούτε αυτό είναι αρκετό! Ο Δρ. Paul Finglas από το Βρετανικό Ίδρυμα Έρευνας Τροφίμων και συντονιστής του προγράμματος FoodFuncHealth θεωρεί ότι «είναι δύσκολο να καταναλωθεί αρκετό φυσικό φυλλικό οξύ από μια ισορροπημένη διατροφή, ώστε να αποκρούσει τα χρόνια νοσήματα, όπως ο καρκίνος και οι καρδιακές παθήσεις. Θα απαιτηθεί κάποια μορφή μικρού εμπλουτισμού ή στοχευμένης χρήσης συμπληρωμάτων».



Φυλλικό οξύ
Πηγές
Μοσχάρι, συκώτι, όσπρια, δημητριακά αυγά
Που βοηθά
Σχηματισμός ερυθρών αιμοσφαιρίων, νευρικές και αναπαραγωγικές διαταραχές
Ανεπάρκεια: τι προκαλεί
Μεταβολικές διαταραχές, Μεγαλοβλαστική αναιμία, Γαστρεντερικά προβλήματα
Τοξικότητα από Υπέρμετρες δόσεις
Τοξική σε μεγάλες δόσεις

ΑΝ ΣΑΣ ΑΡΕΣΕ ΑΥΤΟ ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΚΑΝΤΕ ΚΛΙΚ ΣΕ ΟΠΟΙΑΔΗΠΟΤΕ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου