Σάββατο 4 Αυγούστου 2012

Βιταμίνη D – Καλτσιφερόλη




Χημική δομή εργοκαλσιφερόλης
Η βιταμίνη D είναι απαραίτητη στον οργανισμό μας για την απορρόφηση του ασβεστίου και του φωσφόρου. Εξάλλου χωρίς την παρουσία της βιταμίνης D η χρησιμοποίηση του ασβεστίου στα οστά δεν είναι δυνατή. Η βιταμίνη D συμμετέχει στο μεταβολισμό του ασβεστίου, μαζί με τις ορμόνες παραθορμόνη και καλσιτονίνη. Η βιταμίνη D προσλαμβάνεται με τη διατροφή, αλλά συντίθεται και ενδογενώς στον ανθρώπινο οργανισμό. Στην πραγματικότητα είναι δύο λιποδιαλυτές αλκοόλες που σχηματίζονται από την υπεριώδη ακτινοβολία (φως ) επί των στερολών που υπάρχουν στο δέρμα. 

Οι στερόλες αυτές είναι η προβιταμίνη 7-δεϋδροχοληστερόλη και η εργοστερόλη που βρίσκεται σε σχετική αφθονία στο συκώτι μερικών ψαριών. Το φως μετατρέπει τη 7-δεϋδροχοληστερόλη σε βιταμίνη D3 και την εργοστερόλη σε βιταμίνη D2. Και οι δύο αυτές βιταμίνες είναι ισοδύναμες για το μεταβολισμό του ανθρώπινου οργανισμού. Αφού οι δύο βιταμίνες σχηματιστούν μία αντίδραση που συμβαίνει στο συκώτι τις μετατρέπει σε ενώσεις που συμμετέχουν στη μεταβολική απόθεση του ασβεστίου. Με τη διατροφή προσλαμβάνεται κυρίως η βιταμίνη D2 (εργοκαλσιφερόλη). Επιπρόσθετα, η βιταμίνη D3 (χοληκαλσιφερόλη) συντίθεται στο δέρμα από τη χοληστερόλη, μετά από επίδραση υπεριώδους ακτινοβολίας.
Χημική δομή χοληκαλσιφερόλης

Και στις δύο περιπτώσεις η δραστικότητα της βιταμίνης είναι μικρή. Για να αποκτήσει πλήρη δραστικότητα, πρέπει να υποστεί δυο ενζυμικές τροποποιήσεις. Σε πρώτη φάση, υδροξυλιώνεται στο ήπαρ στη θέση 25 του μορίου της (δηλαδή προστίθεται στο μόριο της βιταμίνης μια ομάδα υδροξυλίου) και σχηματίζεται η 25-υδροξυχοληκαλσιφερόλη (25-OH HCC ή καλσιδιόλη). Στη συνέχεια υδροξυλιώνεται και στους νεφρούς στη θέση 1, οπότε σχηματίζεται η 1,25-διυδροξυχοληκαλσιφερόλη (1,25-DHCC ή καλσιτριόλη). Η καλσιτριόλη είναι η ενεργός μορφή της βιταμίνης. Σε περιπτώσεις έλλειψης της βιταμίνης διεγείρεται η σύνθεση του ενζύμου 1α-υδροξυλάση, προκειμένου να παραχθεί καλσιτριόλη. 

Σε περιπτώσεις υπερεπάρκειας της βιταμίνης, διεγείρεται η σύνθεση του ενζύμου 24-υδροξυλάση και παράγεται ως τελικό προϊόν η 24,25-διυδροξυχοληκαλσιφερόλη που είναι λιγότερο δραστική. Με τον τρόπο αυτό επιδιώκεται να διατηρηθεί περίπου σταθερή η δραστικότητα της βιταμίνης, παρά τις φυσιολογικές μεταβολές της ημερήσιας πρόσληψής της. Η καλσιτριόλη έχει πολλά κοινά στοιχεία με τις στεροειδείς ορμόνες. Συντίθεται από χοληστερόλη, υφίσταται διαδοχικές τροποποιήσεις του μορίου της μέσα στον ανθρώπινο οργανισμό, προκειμένου να γίνει δραστική, και δρα στους πυρήνες των κυττάρων-στόχων με τρόπο αντίστοιχο εκείνου των στεροειδών ορμονών. Για το λόγο αυτό, πολλοί συγγραφείς την κατατάσσουν με τις ορμόνες και όχι με τις βιταμίνες.

Η καλσιτριόλη αυξάνει την εντερική απορρόφηση του ασβεστίου. Στα οστά διεγείρει τη σύνθεση της θεμέλιας ουσίας και βοηθά και στην επιμετάλλωσή τους. Στους νεφρούς βοηθά στην επαναρρόφηση του ασβεστίου, όπως και η παραθορμόνη, αλλά βοηθά και στην επαναρρόφηση του φωσφόρου, δράση που είναι αντίθετη εκείνης της παραθορμόνης.

Η βιταμίνη D πολλές φορές δεν είναι απαραίτητο να λαμβάνεται με τη τροφή. Το ηλιακό φως είναι αρκετό για το σχηματισμό της και τη διοχέτευση της στον οργανισμό. Όμως σε βόρειες περιοχές το χειμώνα όπου η ηλιοφάνεια είναι ανύπαρκτη ,η ατμοσφαιρική ρύπανση των πόλεων και η πολύωρη εργασία σε κλειστούς χώρους μειώνει τις υπεριώδεις ακτίνες έτσι ώστε να μη σχηματίζεται αρκετή ποσότητα της βιταμίνης.Κάτω από τις συνθήκες αυτές πρέπει να δίνεται η βιταμίνη σαν συμπλήρωμα διατροφής. Παλαιότερα δινόταν με το μουρουνέλαιο αλλά η άσχημη του γεύση προέτρεψε στη παρασκευή άλλων σκευασμάτων.

Η έλλειψη της βιταμίνης D στην παιδική ηλικία προκαλεί τη ραχίτιδα λόγω διαταραχής μεταβολισμού του ασβεστίου και του φωσφόρου, με αποτέλεσμα τα οστά να γίνονται μαλακά, ευλύγιστα και παθαίνουν χαρακτηριστικές παραμορφώσεις. Η έλλειψη της βιταμίνης στους ενήλικες προκαλεί την οστεομαλάκυνση. Κύριες αιτίες έλλειψης της βιταμίνης είναι η απουσία της από τη διατροφή, η ελαττωμένη έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία στα βόρεια κυρίως κλίματα και η δυσαπορρόφηση της βιταμίνης, λόγω παθήσεων του εντέρου.

Η βιταμίνη D περιέχεται στα ψαρικά, τα λίπη, τα γαλακτοκομικά, το συκώτι και τον κρόκο του αυγού.
Η υπερβολική ιατρογενής χορήγηση βιταμίνης D μπορεί να οδηγήσει σε υπερβιταμίνωση D, σε ανάπτυξη δηλαδή τοξικότητας από τη βιταμίνη, με κύρια εκδήλωση την υπερασβεστιαιμία.

Τη μεγαλύτερη ποσότητα βιταμίνης D στα 100γρ. περιέχουν:
Μουρουνέλαιο
300mg
Ρέγκα
31,0mg
Ρέγκα καπνιστή
30,0mg
Καπνιστό χέλι
22,2mg
Σολομός
17mg
Μύδια
15mg


Με λίγα λόγια:

Λειτουργία: Η βιταμίνη D ρυθμίζει τα επίπεδα του ασβεστίου και του φωσφόρου στο σώμα. Συμβάλλει, λοιπόν, στη σληρότητα των δοντιών και των οστών.

Αναγκαία ποσότητα ημερισίως: Οι ειδικοί συνιστούν να παίρνουμε καθημερινά 5mg για λόγους προληπτικούς. Δέκα λεπτά την ημέρα στον ήλιο καλύπτουν τις ανάγκες μας σε βιταμίνη D.

Συμπτώματα έλλειψης: Τα πρώτα συμπτώματα έλλειψης βιταμίνης D - πολύ σπάνια στη σημερινή εποχή - είναι αδυναμία των μυών και ευαισθησία στις μολύνσεις. Τα παιδιά κινδυνεύουν από ραχίτιδα. 

Κίνδυνοι υπερδοσολογίας: : Η D είναι πολύ επικίνδυνη σε μεγάλες δόσεις. Με 1,2mg ημερισίως επέρχεται δηλητηρίαση. Εμετοι, αδυναμία, διάρροιες και στη συνέχεια εναπόθεση ασβεστίου στα νεφρά και τα αιμοφόρα αγγεία. 

Αντοχή: Το οξυγόνο, η υψηλή θερμοκρασία και το φώς καταστρέφουν τη βιταμίνη D, η οποία πάντως αντέχει αρκετά στο ψήσιμο.

Σημαντικό: Η υπερπαραγωγή βιταμίνης D από το σώμα είναι αδύνατη. Έτσι απ'αυτή την πλευρά μπορεί να καθήσει κανείς στον ήλιο όσο θέλει.

Συμβουλή: Οι χορτοφάγοι πρέπει να προσέχουν: το αβοκάντο είναι το μόνο φυτό που περιέχει D. Στα 100gr, 5mg, βιταμίνης, όσο δηλαδή χρειάζεται κανείς την ημέρα.

Βιτ. D ή Καλσιφερόλη
Πηγές
Κυρίως ψάρια, αυγά, γάλα, τυρί, γιαούρτι, βούτυρο, συκώτι
Που βοηθά
Σχηματισμός οστών και δοντιών, μεταβολισμός ασβεστίου και φωσφόρου
Ανεπάρκεια: τι προκαλεί
Ραχίτιδα, οστεομαλάκυνση, διαταραχές μεταβολισμού
Τοξικότητα από Υπέρμετρες δόσεις
Πονοκέφαλοι, εμετοί, διάρροιες, Υπερασβεστιαιμία

ΑΝ ΣΑΣ ΑΡΕΣΕ ΑΥΤΟ ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΚΑΝΤΕ ΚΛΙΚ ΣΕ ΟΠΟΙΑΔΗΠΟΤΕ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου